مراقبت از حافظه؛ مراقبت از هویت فردی

 به گزارش اقتصاد سالم ؛  انگار همین الان از خواب طولانی بیدار شده‌اید، بنابراین اگر بگویید یا روی ورقه کاغذی بنویسید «همین الان، برای اولین‌بار، ناگهان هشیار شده‌ام»، اندکی بعد همین تجربه را هم فراموش می‌کنید، یعنی نوشتن روی همین کاغذ را هم به یاد نمی‌آورید. انگار آن را زمانی نوشته‌اید که هشیار نبوده‌اید! خیلی عجیب به نظر می‌رسد.

این رویداد برای کسی که دچار التهاب مغز و صدمه به قشر گیجگاهی شده باشد، می‌افتد و از آن به بعد اختلال شدیدی در حافظه خواهد داشت. زندگی بدون حافظه بی‌معنی است. انگار حافظه مترادف با درک خویشتن است.

حافظه فعال مخزنی موقتی است که ما اطلاعاتی را که داریم روی آن کار کرده یا به آن توجه می‌کنیم را در بر می‌گیرد. همین اطلاعات با راهبردهایی مثل تکرار به حافظه بلندمدت منتقل می‌شوند. علاوه بر این، حافظه بلندمدت به چیزی بیش از گذشت زمان نیاز دارد. به تجربیات گذشته خود فکر کنید؛ خاطراتی که از نظر هیجانی برانگیزنده هستند، خوب یا بد سریعا تحکیم شده و در یاد شما می‌مانند. در انسان‌ها و پستانداران سلول‌های مغزی مربوط به تحکیم حافظه هرقدر برانگیخته‌تر باشند، عملکرد فرد بهتر است.

وقتی سالخورده می‌شویم، ضعف‌هایی در حافظه فعال به وجود می‌آید که احتمالا علت آن تغییراتی در قشر پیش‌پیشانی مغز است. نورون‌های این ناحیه با افزایش سن کاهش می‌یابد و البته داروهای محرکی هستند که فعالیت را در این بخش افزایش می‌دهند.

اما وقتی یک نفر به یادزدودگی شدید یعنی از دست دادن حافظه در حالت شدید دچار می‌شود، ممکن است بارها و بارها ناهار بخورد بدون اینکه به یاد آورد، مثلا ۲۰ دقیقه قبل ناهار خورده اما به یاد بیاورد که باید قاشق و چنگال غذا بخورد. این یعنی ما همه انواع حافظه خود را با افزایش سن از دست نمی‌دهیم اما اگر کسی را دیدید که واقعه‌ای را از دوران کودکی خود برای دیگری نقل می‌کرد و یکی، دو دقیقه بعد هم همین ماجرا را برای همین شخص تعریف کرد، لازم است او را به پزشک برسانید و بیشتر از او مراقبت کنید. شاید چند سال بعد این فرد نداند کجا زندگی می‌کند.

انواع صدمات مغزی می‌توانند سبب یادزدودگی شوند. یکی از علت‌های نقص حافظه، بیماری معروف و پیش‌رونده آلزایمر است. برای مثال اگر با یک فرد مبتلا به آلزایمر گلف بازی کنید، احتمالا او قواعد بازی را به درستی به یاد می‌آورد اما نمی‌تواند به یاد آورد که چند ضربه وارد سوراخ شده است یا نوبت خود را در ضربه‌زدن فراموش می‌کند. بیماری آلزایمر  به تدریج موجب نقصان جدی در حافظه، سردرگمی، افسردگی، بی‌قراری، توهمات، هذیان‌ها، بی‌خوابی و بی‌اشتهایی می‌شود. این بیماری گرچه افراد جوان‌تر از ۴۰ سال را هم ممکن است مبتلا کند اما با افزایش سن شایع‌تر است.

خبر خوش آنکه تحقیقات نشان داده رژیم غذایی کم‌کالری، کم‌چربی و کم‌سدیم حتی اگر ژن ابتلا به بیماری آلزایمر را هم داشته باشید، آسیب‌پذیری شما را نسبت به این بیماری کاهش خواهد داد.