قیمت برنج چرا قد کشید؟

به گزارش اقتصاد سالم؛ آفتاب سوزناک تابستان آرام آرام دارد جایش را به باد‌های سرد پاییز امانت می‌دهد، شمالی ها اما روز‌های آخر تابستان را با رنگ و بوی دیگری سر می‌کنند، حاصل ۶ ماه جدال با آب و گل و سرما و باران و مشقت کار می‌شود محصولی که قرار است سر سفره‌های مردم بیاید و پولش نیز در جیب شالیکار.

مردم دیار مازندران دو دسته اند یا شالیکار و کشاورزند که برنجشان را خودشان تامین می‌کنند یا کشاورز نیستند و برنج را از دوست و آشنا به قیمت مناسبتری می‌خرند مثل خود ما که همین چند هفته قبل برنج را کیلویی ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان خریدیم قیمت متعادلی بود هم ما راضی بودیم هم فروشنده، اما ناگهان بازار برنج فروشان و استانی که ۴۲ درصد برنج کشور را تامین می‌کند در شوک عمیق فرو رفت.

قیمت برنج در یک شب به ۴۵ هزار تومان رسید، ۵۰ درصد افزایش قیمت ناگهانی، بیچاره مردمی که آذوقه یک سالشان را یک روز قبلتر نخریده بودند، خریداران حالا ناراضی، برخی کشاورزان هم که شالی هایشان را فروخته بودند هم ناراضی، هر دو بازنده بازی خطرناکی شدند که می‌گویند برنده اش از ما بهتران هستند.

برنج‌هایی که شوکه شدند

حال و احوال این روز‌های برنج کشور را نمی‌توانیم فقط به استان‌های شمالی منحصر کنیم وقتی قیمت دومین محصول پرمصرف ایرانیان آن هم فقط در یک شب یک و نیم برابر می‌شود یعنی به همین میزان قدرت خرید مردم نیز کاهش می‌یابد.

برای تحقیقات میدانی بیشتر خودم را به میدان ساعت ساری می رسانم برج سفید و نارنجی وسط میدان که تازه از آب و گل درآمده و بازسازی شده است، اما حیف که دل مشغولی مردم آنقدر زیاد است که دلربایی این برج قدیمی راه به جایی نمی‌برد.

گوشه‌ای از این میدان تاریخی جایی در خیابان انقلاب، راسته برنج فروشان است سری به مغازه آقای نجفی می‌زنم. معمولاً برنج سال خودمان را از اینجا تهیه می‌کنیم، سلام واحوالپرسی مفصلی می‌کنم با خنده می‌گوید: “خوش شانس‌ترین آدم روی زمین هستی” دلیلش را نمی‌دانم، می‌گوید برو خدا رو شکر کن که چند روز قبل برنج تان را خریدید اگر دو روز دیرتر می‌آمدی دوبله باید حساب می‌کردی.

نگاهی به قیمت برنج‌ها می‌کنم که در گونی‌های سفیدرنگ و منظم کنار هم چیده شده اند هر لحظه که بیشتر محو تماشای این قیمت‌ها می‌شوم برق از سرم بیشتر می‌پرد.

نجفی می‌گوید: الان برنج طارم را کیلویی ۴۵۰۰۰ تومان می‌دهند خیلی از مردم دیگر توان خرید برنج را ندارند قبلاً هر مشتری که نمی‌توانست طارم بخرد معمولاً برنج‌های پرمحصول یا نیم دانه که ارزانتر از دیگر برنج‌ها بود را می‌خرید.

با عصبانیت به دانه‌های سفید برنج خیره می‌شود و می گوید: ” نیم دانه هم شده ۲۹ هزار تومان ” با شنیدن این قیمت شوکه می‌شوم.

می‌گوید دلیل افزایش قیمت که زیاد است قیمت سم و کود بالا رفته، دلال در بازار زیاد شده است،

سرش را کمی نزدیکتر می‌کند و می‌گوید “بین خودمان باشد، اما می‌گویند مافیا پشت این افزایش قیمت است آقازاده‌هایی که پارسال برنج وارد کرده‌اند و می‌خواهند با افزایش قیمت برنج ایرانی، برنج‌های خارجی خودشان را با قیمت بالاتری بفروشند” حالا ما مانده‌ایم با این قیمت نامتعادل برنج ایرانی که معلوم نیست با خیانت چه کسانی به این روز افتاده است.

قیمت واقعی برنج چقدر است

تحقیقات در ارتباط با عوامل افزایش قیمت برنج سخت‌تر از آن چیزی بود که فکرش را می‌کردم نابسامانی این روز‌های برنج کشور منحصراً محدود به کشاورزان نبود جواب را باید در جای دیگری جستجو می‌کردیم.

با آقای قربان زاده رئیس اتحادیه شالیکوبی بابل تماس می‌گیرم و علت افزایش ناگهانی قیمت برنج در روز‌های اخیر را جویا می‌شوم می‌گوید: تقاضای زیاد در بازار و عرضه کم برنج یکی از دلایل افزایش قیمت است.

او به مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر ممنوعیت واردات برنج خارجی در فصل برداشت برنج هم اشاره می‌کند و می‌گوید: حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات برنج باعث افزایش قیمت برنج خارجی شده است و این اتفاق روی قیمت برنج ایرانی نیز تأثیر گذاشته است.

رئیس اتحادیه شالیکوبی بابل با بیان اینکه شالیکوبی‌های استان از ۲۰ روز قبل دیگر برنجی برای بوجاری ندارند و تقریبا همه شالی‌ها تبدیل به برنج سفید شده اند، گفت: مقداری از برنج‌های کشاورزان به امانت در انبار‌های شالیکوبی ذخیره شده است که تمایلی هم به فروش ندارند.

قربان زاده گفت: تولید هر کیلوگرم برنج برای کشاورزان ۳۶ هزار تومان آب می‌خورد که با احتساب تورم‌های لحظه‌ای موجود در کشور قیمت ۴۰ تا ۴۵ هزار تومانی برای تولیدکننده مناسب است.

کم کشت کردیم قیمتش بالا رفت

در تکاپوی روز‌های پایانی تابستان هنوز کشاورزانی هستند که بلاتکلیف منتظرند تا ببینند ساماندهی بازار پر استرس این روز‌های برنج چه دردی از مشکلاتشان را دوا نمی‌کند، این را می‌توان از سخنان علی اکبریان از شالیکوبی داران قدیمی مازندران فهمید.

او با بیان اینکه سطح زیر کشت برنج‌های محلی و طارم به دلیل خشکسالی و کم آبی امسال کمی کاهش داشت، گفت: سال گذشته ۵۰ درصد سطح زیر کشت برنج مازندران به کشت برنج‌های محلی اختصاص داشت که این میزان امسال به ۳۰ درصد کاهش یافته است.

اکبریان گفت: سطح کشت برنج پرمحصول همچون ندا و شیرودی که مقاومتر به خشکی و کم آبی هستند امسال اگرچه بیشتر شد تا کمبود برنج احساس نشود، اما بسیاری از مشتری‌ها همچنان به دنبال طارم هستند.

عضو هیأت مدیره انجمن برنج کشور اخلال برخی‌ها در شبکه عرضه و تقاضا را عامل شوک جدید به بازار برنج می‌داند و می‌گوید: بسیاری از مسائل را نمی‌شود گفت و اگر می‌خواهید درک درستی از ماجرا داشته باشید کمی منتظر بمانید، خبر‌هایی از آزاد شدن برنج‌های دپو شده در گمرک خواهید شنید.

او راهکار اساسی برای کاهش تشنج در بازار را اعمال سیاست‌های حمایتی دولت می‌داند و می‌گوید: هزینه‌های تولید برنج برای کشاورزان بسیار بالا رفته است و دولت باید به کشاورزان در تأمین نهاده و سم و کود کمک می‌کرد که متأسفانه این اتفاق میسر نشد و کشاورزان مجبور به تامین این نهاد‌ها از بازار آزاد شدند.

اکبریان با اشاره به اینکه قیمت نهاده‌های کشاورزی، دستمزد کارگران و اجاره زمین افزایش چشمگیری داشته است گفت: کشاورزان اگر به کارگری روی می‌آوردند درآمد بیشتری داشتند.

بازی دوسر برد واردکنندگان برنج

بیقراری روز‌های اخیر صنعت برنج را نه آنقدر ساده می‌توان انگاشت که با یکی دو تقاضا و خواهش از دولت حل شود و نه آن قدر پیچیده که غیر قابل حل باشد، باید سراغ کسانی رفت که از این بازار متشنج بیشترین نفع را می‌برند، آن‌ها کشاورز زحمت کش نیستند که برنجشان را همان زمان برداشت به قیمت ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان فروختند، آن‌ها قطعا دلالانی هستند که از هر سو به دنبال سود خویش می‌گردند.

عبدالله حسینی کارشناس اقتصاد کشاورزی است می‌گوید: متاسفانه به خاطر ضعف در زنجیره توزیع، دلالان به جزیی جدانشدنی از همه بازار‌ها تبدیل شده اند، از بازار سیمان و محصولات خانگی بگیر تا محصولات کشاورزی که با رزق و روزی و سفره مردم سرکار دارد.‌

می‌گوید شرایط کنونی بازار برنج سناریوی نخ نما شده‌ای برخی از وارد کنندگان و دلالان برنج است، دلالانی که با خرید برنج‌های داخلی در زمان ارزانی و انبار کردن آن‌ها عرضه و تقاضا در بازار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و ابتدا سبب افزایش قیمت محصول داخلی می‌شوند سپس بدنبال وارد کردن جنس‌های خارجی.

می‌گوید به نظر می‌رسد دو هدف اصلی پشت این اقدام برخی سودجویان وجود دارد اول اینکه مجوز خروج برنج‌های دپو شده در گمرکات کشور را که قبلا وارد کرده بودند بگیرند و دوم اینکه با توجه به اینکه متر و مقیاس قیمت برنج مقایسه قیمت برنج‌های داخلی و خارجی است با افزایش قیمت برنج داخلی کاری می‌کنند که محموله‌های جدید برنج خارجی نیز با قیمت بیشتر وارد بازار شود، بازی دو سر برد برای دلالان.

منبع: باشگاه خبرنگاران