علت سقوط بورس و راه حل عدم تکرار آن

مهدی باقی/ کارشناس ارشد اقتصاد و فعال بازار سرمایه

ابتدای سال ۱۳۹۹ است و شما به عنوان یک دانشجو، معلم، بازنشسته، پزشک، ورزشکار و یا سایر اقشار جامعه؛ به زندگی روزمره مشغول هستید و درآمدهای خود را براساس تجربه های شخصی و نزدیکان سرمایه‌گذاری می‌کنید. در این شرایط به تدریج شاهد خواهید بود که تمامی رسانه‌ها و شبکه های مجازی علی‌الخصوص رادیو و تلویزیون توسط مسئولان بلندپایه دولتی و برخی کارشناسان، در برنامه‌های متعدد دائماً در حال تبلیغ بورس و سرمایه گذاری در آن هستند.

اخبار تلویزیون هر روز در شبکه ها و ساعات مختلف خبر از فتح قله های جدید توسط شاخص بورس می‌دهد و مردمی را در حال مصاحبه نشان می‌دهد که در بورس سرمایه گذاری کرده و سود از این محل کسب کرده‌اند.

این تبلیغات در شبکه ها و کانال های رسمی کشور آنچنان موفق بود که هر روز شاهد صفوف فشرده جلوی درب کارگزاریها به منظور اخذ کد بورسی بودیم.

برخی از این افراد تازه وارد به دلیل کمبود اطلاعات و دانش کافی، از شدت هیجان تبلیغات به محض برخورد با اولین نفر در بین اقوام و نزدیکان که کمی آشنایی قبلی با بورس داشتند به آنها مراجعه و درخواست می‌کردند تا به سرعت سهمی برای خرید معرفی کنند. برخی هم کد سهامداری خود را به این افراد می دادند تا برایشان سهامی را که صلاح می‌داند بخرد.

اما آنچه باعث جذب افراد جدید به بورس و عجله برای خرید هر سهم و به هر قیمتی شد، تبلیغات گسترده توسط دولت بود.

در نیمه مرداد نود و نه رئیس‌جمهوری اعلام می‌کند که مردم تمام امور را به بوس بسپارند اما پس از آن بورس سقوط خود را آغاز می کند.

تمامی سهم‌ها منفی می خورد. حتی صندوقهایی که دولت با تبلیغات گسترده به مردم واگذار کرده از این سقوط بی‌بهره نمی‌ماند.

پس از سه ماه تمامی سهام شرکت ها بدون استثنا به نصف و برخی به یک پنجم قیمت قبلی باز می گردد و بازار هر روز ابتدای پیش گشایش اصرار شدید و عجیبی به صف فروش دارد و پایان ساعت معاملات به اندازه حجم مبنا سهم خرید می شود تا منفی پنج کامل در هر روز لمس شود.

اوایل سقوط بازار کارشناسان و حتی مسئولان دولتی در برنامه های تلویزیونی شرکت می‌کنند، سمینارها و جلسات متعدد برگزار شده و قول حمایت می دهند. کف شاخص را با عدد و رقم به طور دقیق بیان می‌کنند و حتی وعده حمایت‌های روزی ۱۰ هزار میلیارد تومان به بالا را می‌دهند، ولی از ابتدای روز بعد کماکان شاخص منفی است و هر روز صف های فروش فشرده تر شده و اینها تنها فرصت خروج برخی افراد خاص را مهیا می کند.

و اینگونه است که نه تنها افراد ناوارد بلکه قدیمی های بورس، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها و سایر فعالان بزرگ بورس که افراد بسیار خبره و تحلیلگران چیره‌دست بازارهای جهانی را در اختیار دارند نیز، ضرر های هنگفتی می کنند.

این اواخر شاهد از غیب می رسد و بانک مرکزی با قبول نرخ بهره بین بانکی بالای ۲۳ درصد که بزرگترین رقیب بازار سرمایه است، آخرین تبر را بر پیکره بی جان بازار سرمایه وارد می کند چراکه این نرخ در ابتدای روند صعود و هنگام شروع تبلیغات زیر ده درصد بوده است.

اکنون دیگر نه تبلیغی، نه میز گردی و نه بازار سرمایه ای در رسانه ها مطرح می شود و مقصر مردم نا آگاه، ریسک بازار سرمایه و سبد گردانهای خانوادگی هستند و هیچ کس به دنبال صاحبان سرمایه ای که از اواسط تیر ماه تا هجدهم مرداد ماه از بازار سرمایه خارج شده نمی گردد.

حال پس از انتخابات آمریکا به تدریج ‌همان پولهای بزرگ مشغول خرید سهام افت کرده در کف قیمتها هستند و نرخ بهره بین بانکی از ۲۳ درصد به ۲۱ افت کرده و روند کاهشی به خود گرفته و بازارهای دلار، ملک، طلا و خودرو در رکود کامل به سر می برد.

در این شرایط تنها راه عدم بازگشت به سقوط قبلی بازار سرمایه و کنترل نقدینگی؛ کاهش تدریجی نرخ سود سپرده بانکی و بین بانکی همراه با عرضه اولیه کنترل شده و عمق بخشی به بازار سرمایه در اثر افزایش شناوری سهام دولتی به صورت تدریجی است، در غیر این صورت بی ثباتی اقتصاد و ضررهای مردم ادامه خواهد یافت.